De Gasfabriek (1) in Ede is het monumentale overblijfsel van een traditionele gasfabriek uit het begin van de 20ste eeuw. Het complex werd gebruikt voor de productie van lichtgas. Het terrein is gelegen aan de Schaapsweg in de Gelderse plaats Ede. Het is een rijksmonument. De gasfabriek werd gebouwd in 1904. Dit is nog te zien aan de voorgevel waar het volgende opschrift is vermeld: "gemeente Gasfabriek 1904". Het complex is ontworpen door gemeentearchitect H. Noordman Kzn. en bestond uit een stokerij voor natte en droge zuivering, twee zuiverhuizen, een condensgebouw, een kantoor, een werkplaats en een dienstwoning. Deze gebouwen zijn tegenwoordig nog allemaal in vrijwel oorspronkelijke staat. Er wonen nu ouderen. Aanvankelijk waren er ook nog een kolenloods en een gashouder, maar deze zijn gesloopt. In de buurt van de Gasfabriek zijn diverse voor-oorlogse kerken te vinden: Beatrixkerk (2), Nieuwe Kerk (3), Taborkerk (4), Lutherse Kerk (5) en de kerk van de Ger. Gemeente (6). Alle foto's: Allard Bijlsma. Basiskaart: openstreetmap.org.
Wil je meer weten over de geschiedenis van de Gasfabriek? [ kijk hier in de Zandloper van 2011 ]. Zie ook de [ Sliders | bedrijven ].
De Gasfabriek
Toen in 1959 het aardgasveld van Slochteren werd ontdekt, schakelde Nederland over op aardgas en werden de gasfabrieken overbodig. De fabriek in Ede heeft dienstgedaan tot in de jaren zestig. Na de sluiting werd het terrein lange tijd gebruikt door gemeentewerken, waarna het een tijdlang ongebruikt lag. Het terrein was onbruikbaar in verband met bodemverontreiniging.
De provincie Gelderland saneerde samen met de eigenaar van het terrein, energiebedrijf Nuon, de bodem van het oude gasfabriekterrein. Hierdoor werd de grond weer geschikt voor herinrichting. Het terrein werd verkocht aan een projectontwikkelaar en in 2009 is een nieuwbouwproject gestart met de toepasselijke naam: "De Fabrieck". Hierbij is rekening gehouden met de monumentale status. In 2012 werd in het pand van de gasfabriek "De Herbergier" geopend, een wooninitiatief voor mensen met geheugenproblemen.
Luchtfoto gasfabriek-terrein
Het rode terrein is het gebied van de gasfabriek rond 1960, gelegen aan de Schaapsweg. De bij de fabriek behorende vijver is al bebouwd, met onder meer de Zwaluwlaan en Spechtlaan (rechtsboven).
Historische kerken rond de Verlengde Maanderweg en Beatrixlaan
In de buurt van de Gasfabriek zijn veel voor-oorlogse kerken te vinden: Beatrixkerk (2), Nieuwe Kerk (3), Taborkerk (4), Lutherse Kerk (5) en de kerk van de Ger. Gemeente (6). Al deze kerken zijn bewaard gebleven.
De Beatrixkerk aan de Beatrixlaan.
De Nieuwe Kerk aan de Verlengde Maanderweg.
De Taborkerk aan de Prinsesselaan.
De Evangelisch Lutherse Kerk.
Kerk van de Ger. Gemeente,
in een vroeger sporthal.