01 | De geschiedenis van Ede
01 | Geschiedenis | History
Alle teksten in dit boek over Ede, zijn gegenereerd door ChatGPT. Dit op basis van AI-technologie. De vertaling naar het Engels is gemaakt door Google Translate. Versie: november 2025. Alle foto's: (c) Allard Bijlsma.
All texts in this book about Ede were generated by ChatGPT, based on AI technology. The translation into English was made by Google Translate. Version: november 2025. All photos: (c) Allard Bijlsma.
De geschiedenis van Ede begint in de prehistorie, toen jagers en verzamelaars leefden op de Veluwse zandgronden, wat blijkt uit archeologische vondsten. In de middeleeuwen ontstond Ede als klein agrarisch dorp op een enk, waar de vruchtbare gronden en uitgestrekte heide eeuwenlang het dagelijks leven bepaalden. Schapenteelt en plaggenbemesting vormden de basis van de lokale economie. Ede maakte deel uit van het hertogdom Gelre en later van de Republiek, en groeide langzaam rond de kerk en enkele boerderijen. Tot ver in de 18e eeuw bleef het een boerengemeenschap, al verbeterde de bereikbaarheid door de aanleg van verharde wegen. De komst van de spoorlijn in de 19e eeuw bracht nieuwe ontwikkeling, waarbij rond het station woonwijken en bedrijvigheid ontstonden. Met de industriële revolutie verscheen onder meer de textielfabriek ENKA, wat zorgde voor werkgelegenheid en snelle groei, waardoor Ede zich ontwikkelde van dorp tot een grotere plaats.
In de 20e eeuw volgde verdere uitbreiding, mede door de aantrekkelijke ligging nabij de Veluwe. Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde Ede een belangrijke rol, vooral in 1944 tijdens de Slag om de Ginkelse Heide als onderdeel van Operatie Market Garden, waarbij zwaar werd gevochten. Na de oorlog begon de wederopbouw en verrezen nieuwe woonwijken aan de randen van de stad. Ede ontwikkelde zich tot een moderne woongemeente, terwijl de landbouw belangrijk bleef en het militaire verleden zichtbaar was door de aanwezigheid van kazernes. In de jaren zestig en zeventig groeide de bevolking sterk en kreeg de stad een stedelijker karakter, zonder dat de omliggende natuur verloren ging.
De Veluwe bleef een belangrijk natuurgebied en Ede investeerde in onderwijs, voorzieningen en kennisinstellingen, wat innovatie stimuleerde. In de 21e eeuw richt de stad zich steeds meer op duurzaamheid en het combineren van wonen, werken en natuur. Historische boerderijen, oorlogsmonumenten en moderne architectuur bepalen samen het stadsbeeld.
Ede's history begins in prehistoric times, when hunters and gatherers lived on the sandy soils of the Veluwe, as evidenced by archaeological finds. In the Middle Ages, Ede emerged as a small agricultural village on a small island, where the fertile soils and vast heathland shaped daily life for centuries. Sheep farming and sod fertilization formed the basis of the local economy. Ede was part of the Duchy of Guelders and later of the Dutch Republic, and slowly grew around the church and a few farms. Well into the 18th century, it remained a farming community, although accessibility improved with the construction of paved roads. The arrival of the railway in the 19th century brought new development, with residential areas and businesses springing up around the station. The Industrial Revolution saw the arrival of the ENKA textile factory, among other things, which created employment and rapid growth, transforming Ede from a village into a larger town.
Further expansion followed in the 20th century, partly due to its attractive location near the Veluwe. During World War II, Ede played a key role, particularly in 1944 during the Battle of Ginkel Heath as part of Operation Market Garden, which saw heavy fighting. After the war, reconstruction began, and new residential areas sprang up on the outskirts of the city. Ede developed into a modern residential community, while agriculture remained important and its military past was visible through the presence of barracks. In the 1960s and 1970s, the population grew strongly, and the city took on a more urban character, without losing the surrounding natural landscape.
The Veluwe remained an important nature reserve, and Ede invested in education, amenities, and knowledge institutions, stimulating innovation. In the 21st century, the city is increasingly focusing on sustainability and the combination of living, working, and nature. Historic farms, war memorials, and modern architecture together define the cityscape.
