Bennekom was tot het jaar 1945 een klein dorp en is pas toen gaan uitgroeien. Nieuwbouwwijken werden plompverloren neergezet in eeuwenoude bewoningsgebieden. Op deze pagina probeer ik een aantal historische wegen in het landschap weer terug te vinden. Alle foto's: (c) Allard Bijlsma.

Topotijdreis | 1929 vs 2020

Klik op de afbeelding om de kaart van 1929 met die van 2020 te vergelijken. Kaarten kun je verschuiven en je kunt er op in- en uitzoomen.

Halderbrinkweg

Rond deze weg zijn nieuwbouwwijken gekomen, maar de weg is nog deels terug te vinden in een fietspad door de wijk. De Halderbrinkweg loopt in het gebied dat vroeger bekend stond als de “Halderbrink”- of “Haldereng”-zone: een zandige rug of brinkplek in de omgeving van Bennekom. Op oude kaarten uit 1634 is dit gebied al te herkennen. In de loop van de eeuwen was de weg onderdeel van de ontsluiting van de hoger gelegen gronden ten opzichte van de lager gelegen polders. Verder was het gebied verbonden met het landgoed Hoekelum en de daartoe behorende percelen.  Boerderijen langs deze weg (bijv. “Soetendael”) hebben oude bouwdelen of zijn zelfs gemeentelijke monumenten. 

Boerderij, de 'SOETENDAEL' staat aan de Halderbrinkweg 25 in Bennekom. Het pand, dat niet als boerderij in gebruik is, is ongeveer 200 jaar oud. Het is gebouwd in het T-huis-type. Het woonhuis is in 1900 opgehoogd; het rieten dak heeft zijn oude vorm behouden. 

Op deze kaart uit 1634 is de Halderbrink duidelijk aangegeven. De kaart is gemaakt door Isaac en Nicolaes van Geelkercken in 1634 en is er eentje in een serie van 16 die samen zijn gebonden in een atlas. Bron: Gelders Archief.

Bovenbuurtweg

Deze weg zorgde als vanouds voor een verbinding tussen de Kraats (via de Langschoterweg) en Hoekelum. Na de aanleg van de A12 werd er een viaduct in deze weg aangelegd, waardoor het nu nog steeds een belangrijke fietsroute tussen Ede en Bennekom is. Sinds kort kruist de weg de nieuwe Parklaan. Aan de Bovenbuurtweg staat nog Boerderij Havesteyn, uit 1792 (foto's). De Bovenbuurtweg is een van de oude zandwegen in Bennekom, die al vroeg op kaarten stond. Volgens het boek “De Bovenweg in Bennekom” was dit een route die vanuit het dorp Bennekom in de richting van bijvoorbeeld Wageningen of omliggende gronden werd gebruikt. In het cultuur-historische onderzoek wordt opgemerkt dat de weg onderdeel was van het wegennet tussen hoog- en laaggelegen gronden, en dat het landschap eromheen lange tijd agrarisch van karakter was. Bij de Bovenbuurtweg merkt men op dat de verkaveling aan weerszijden (typisch langgerekte akkers westelijk, blokverkaveling oostelijk) verwijst naar vroegere grondeigendommen van onder meer het landgoed Hoekelum.

Westbreukelderweg

Dit was een zogenaamde veedrift tussen Bennekom en de Kraats. Je vindt de restanten ervan pal ten noorden van de huidige Van Balverenweg. De West Breukelderweg (soms ook aangeduid als “West Breukelderweg”) kent een historie als veedrift of veeweg: oorspronkelijk liep hier een route voor het vee vanuit de lagere polders (de “Kraats”) naar de hoger gelegen gronden ten oosten van Bennekom. Deze weg vormde tevens de zuidelijke grens van een gebied dat bekend stond als de “Breukereng”. Zoals bij meerdere wegen in dit gebied veranderde ook hier het wegenpatroon door latere infrastructuurwerken (zoals de aanleg van de snelweg A12) waardoor delen van het oude tracé worden gekruist of herzien.