Short walk rond Ede: Frankeneng

Startpunt: parkeerterrein bij de AH XL aan de Keesomstraat. 
Bushalte: buslijn 2 (halte Einsteinstraat) en buslijn 85 (halte Pascalstraat).

Afstand
: 6 km. Aantal stappen: 10.500. Wandeltijd: 105 minuten. 
Toegankelijkheid: de route gaat voor een klein deel over verharde zandpaden. 
Laatst bijgewerkt: juni 2025.
Scan de code: voor de routebeschrijving (deze pagina).
Wat zie je: we maken een wandeling over het oudste na-oorlogse bedrijventerrein van Ede. We zien waar iconische Edese bedrijven stonden en staan.

Het PDF-document, met daarop de routebeschrijving en de wandelkaart,  kun je doorsturen naar iemand anders en ook afdrukken op papier. Klik erop om die te openen. Deze route is uitgezet door: Allard Bijlsma.


Start de route bij punt (1) en loop via de aangegeven aanwijzingen en lijn in de kaart. Volg de pijl. Bij elk nummer is informatie over die plek opgenomen. Een (X) toont een plek waar je horeca vindt (bereikbaar via Raadhuisstraat/ Molenstraat). Het startpunt is bereikbaar per bus.

Uitleg bij de kaart: (1)= parkeerterein AH-XL | (1)= Riedel | (2)= Nobo en Rippen | (3)= distributiecentrum | (4)= spoorlijn - ENKA-sloot en Tulp Bijl | (5)= afwatering | (6)= Marin | (7)= Rietkampen | (8)= elektriciteitsnet | (9)= bedrijfsverzamelgebouw | (10)= street art.


  1. Start van de tocht is op het parkeerterrein bij de AH XL aan de Keesomstraat.
           (0)= Parkeerterein Keesomstraat
  2. Verlaat het parkeerterrein en ga RA om het AH-gebouw heen en volg hier de stoep langs de parallelweg van de Keesomstraat.
          (1) Bedrijf Riedel, bekend van appelsientje
          (10a)= Street art

  3. Ga einde weg LA (= Frankeneng) en ga zo over het tunnelviadct van de Keesomstraat heen.
          (10b)= Street art

  4. Volg langdurig de weg langs het spoor. Je passeert hierbij vier zijwegen. Volg zo steeds de weg Frankeneng.
          (2)= Bedrijven Nobo (sprits) en Rippen (piano)
          (3)= Opkomst distributiecentra
          (4)= Spoorlijn en ENKA-sloot en TulpBijl

  5. Neem de tweede weg LA, als de Frankeneng van het spoor afbuigt (= Niels Bohrstraat).
    Zie de grote aantallen buitenlandse trucs. Dit is een overnachtingsplaats voor chauffeurs en hier vinden ze sanitaire voorzieningen.
           (5a) Afwatering richting Gelderse Vallei

  6. Buig aan het einde van de weg eerste naar links en daarna naar rechts.
  7. Steek de Galvanistraat over en ga iets rechts het voetpad in. 
  8. Ga direct na het water LA en volg het onverharde pad langs de vijver.
  9. Einde onverharde pad LA het verharde pad op.
  10. Steek nu weer de Galvanistraat over en loop RD de Marconistraat in.
  11. Houd direct daarna L aan (= Marconistraat).
          (6)= Marin

  12. Neem eerste straat RA (= Voltastraat).
          (3)= Opkomst distributiecentra      

  13. Einde weg RA (= Lumierestraat).
  14. Steek de Galvanistraat RD over en volg het Rietkampenpad, tussen de twee vijvers door.
  15. Neem NA de vijver RA het onverharde pad langs de vijver en volg dat.
  16. Vervolg de route langs de vijver via de weg Tilanuspark. 
          (7)= Woonwijk Rietkampen

  17. Ga RD het pad in, als de weg Tilanuspark naar L buigt. 
  18. Ga bij einde pad LA het bruggetje over de vijver over.
  19. Loop door tot aan de elektriciteitsmast en ga na deze mast RA (= Pascalstraat). 
          (8)= Hoogspanningsmast

  20. Buig met deze straat mee naar L en ga einde weg RA (= Galvanistraat).
          (9)= Bedrijfsverzamelgebouw

  21. Steek bij de stoplichten RD de Keesomstraat over en ga direct RA om deze weg te volgen.
  22. Ga voor de stoplichten LA om de Van Eeckerenflat heen (= Jan. Th. Tooroplaan).
            (10c)= Street art  

  23. Ga na de flat LA het parkeerterrein op. 
  24. Ga bij het einde van de flat RA en verlaat zo het parkeerterrein.
  25. Ga bij de weg LA (= Nieuwe Maanderbuurtweg).
    Hier liep vroeger de weg vanaf het buurtschap Maanen (bij station Ede-Wageningen) de Gelderse Vallei in. Van deze historische weg is hier niets meer terug te vinden.

  26. Ga eerste weg LA (= Leeghwaterlaan) en houd R aan en vervolg zo de Leeghwaterlaan.
    Iemand heeft hier bedacht de flats te vernoemen naar polders in de kop van Noord-Holland, terwijl er geen relatie daarmee is vanuit Ede. Op deze plek stond ooit een grote slachterij, met de naam Stroomberg. Die zat eerst in het centrum en verhuisde in 1959 naar deze plek. In 1976 werd het complex gesloopt.

  27. Buig aan het einde van de straat mee naar R en ga dan LA via het doorsteekje (= Kamelingh Onnesweg) terug naar het parkeerterrein bij de AH XL. 
  28. Einde van deze wandeling.

LA=linksaf, RA= rechtsaf, RD= rechtdoor, L=links, R=rechts.



Street art op drankenfabriek Riedel aan de Frankeneng. Zie bij 10.

Ik ben zelf een fan van brutalistisch bouwen. Hier het bedrijfsverzamelgebouw aan de Galvanistraat 1. Zie bij 9.

Uitleg bij de nummers in de kaart:

  • (0)= Parkeerterein Keesomstraat

    De Berko in Ede was ooit een bekend overdekt winkelcentrum aan de Keesomstraat. Het had een groot assortiment en was een populaire plek om boodschappen te doen. Op 30 januari 1978 werd het volledig verwoest door een grote brand, die vermoedelijk is aangestoken. Na de brand werd op dezelfde locatie eerst een Maxis gebouwd, daarna een C1000 en uiteindelijk kwam er een Albert Heijn XL, die er vandaag de dag nog steeds zit.
    Eind jaren '70 werd de Keesomstraat  en -tunnel aangelegd, voor de ontsluiting van het bedrijventerrein Frankeneng en de woonwijk Veldhuizen. De tunnel toont de dan opkomende aandacht voor fietsverkeer: met brede fietspaden.

  • (1)= Bedrijf Riedel, bekend van appelsientje

    Riedel, bekend van drankmerken als Appelsientje, CoolBest, DubbelFrisss en Taksi, heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot 1879. Het bedrijf vestigde zich in Ede als onderdeel van FrieslandCampina en groeide daar uit tot een toonaangevende producent van vruchtensappen. In 2011 werd het pand aan de Frankeneng in Ede flink uitgebreid. De productieruimte, kantoren en logistieke voorzieningen werden gemoderniseerd en vergroot om de productiecapaciteit te verbeteren. Dit maakte Riedel klaar voor verdere groei en innovatie.

  • (2)= Bedrijven Nobo (sprits) en Rippen (piano)

    [a] Nobo was een iconisch koekjesbedrijf in Ede, vooral bekend van de spritskoeken. De naam Nobo is een samentrekking van de oprichters: bakker Nolen en zijn zwager Van Bochove. Ze begonnen in 1933 in Ederveen met het bakken van spritsen, beschuit en speculaas. In 1953 verhuisde de fabriek naar de Verlengde Blokkenweg in Ede en in 1963 naar een nieuw pand aan de Frankeneng 14, op het toen gloednieuwe industrieterrein. Daar groeide het bedrijf uit tot een koekjesgigant. In 1970 werd Nobo overgenomen door het Amerikaanse ITT, en later door Campbell’s Soup. Het bedrijf en gebouw zijn hier geheel verdwenen.
    [b] De pianofabriek Rippen was een bijzonder stukje Edese industriegeschiedenis. Oorspronkelijk opgericht in 1937 in Den Haag door Johan J. Rippen, verhuisde het bedrijf in 1951 naar Ede, waar het zich eerst vestigde aan de Reehorsterweg. De fabriek groeide snel en werd al gauw te groot voor die locatie. In 1958 werd daarom een nieuwe, moderne fabriek geopend aan de Frankeneng, feestelijk ingewijd door minister Jelle Zijlstra. Rippen stond bekend om zijn innovatieve ontwerpen, zoals piano’s met aluminium frames en kunststof onderdelen, wat ze lichter en makkelijker transporteerbaar maakte. Op het hoogtepunt produceerde Rippen jaarlijks zo’n 4.500 piano’s en 250 vleugels. Toch kreeg het bedrijf het in de jaren ’70 en ’80 moeilijk. In 1985 werd Rippen failliet verklaard. Het gebouw is verdwenen.

  • (3)= Opkomst distributiecentra
    Nederland staat inmiddels vol met grote distributiecentra. ProDelta is in Ede de nieuwste en opende in 2021. 
    Het project beslaat ruim 7 hectare grond en omvat een gebouw van ongeveer 50.000 m², opgedeeld in vier compartimenten met een vrije stapelhoogte van 15,20 meterHet gebouw is volledig all-electric en gebouwd volgens de BREEAM Excellent-normen, wat betekent dat duurzaamheid en energie-efficiëntie centraal stonden. De bouw werd voltooid in 2022 en het pand is inmiddels volledig verhuurd aan bedrijven als Brocacef (farmacie), Unilin (vloerenindustrie) en Lobbes (speelgoed).
  • (4)= Spoorlijn en ENKA-sloot en TulpBijl
    [a] De spoorlijn van Ede naar Utrecht werd in 1845 geopend. De spoorlijn tussen Ede en Utrecht maakte deel uit van de historische Rhijnspoorweg, die in de jaren 1843–1845 werd aangelegd als een van de eerste spoorlijnen in Nederland. Deze lijn liep oorspronkelijk van Amsterdam via Utrecht naar Arnhem en werd op initiatief van de Staat gebouwd. Tegenwoordig passeert hier iedere 5 minuten een trein.
    [b] Langs de weg loopt een restant van de beruchte ENKA-sloot, die afvalwater van de kunstofzijdefabriek ENKA afvoerde naar het Valleikanaal, waarna het naar het Veluwemeer stroomde. In het water zaten ziekmakende stoffen. De ENKA-fabriek is in 2002 gesloten.
    [c] TulpBijl is een iconisch Edes bedrijf, dat ooit in de 19e eeuw in het centrum als houithandel was begonnen. 
    Het bedrijf is gespecialiseerd in hout, plaatmateriaal en bouwbenodigdheden, en staat bekend om zijn klantgerichte service en focus op duurzaamheid. In Ede beschikt Tulp-Bijl over een groot afbouwcenter, waar vrijwel alle denkbare materialen voor de bouw te vinden zijn — van hamers tot kitten.
    [d] Deze weg was in het verleden de hoofdweg vanuit de buurt Maanen naar Veenendaal. Je passeerde dan de Kade, de plek tot waar kleine schepen met als bestemming Ede konden komen. Nog steeds voert de snelfietsroute langs deze verbinding.
  • (5)= Afwatering richting Gelderse Vallei

    [a] De Frankeneng bevindt zich op de overgang van de Veluwerand en de laag liggende Gelderse Vallei. Dwars dooir het bedrijventerrein lopen enkele langgerekte afvoervijvers, die het water afvoeren naar enkele opslagvijvers.
    [b] Tussen het bedrijventerrein van de Frankeneng en de wijk Rietkampen, liggen drie grote vijvers, die het water westwaarts afdvoeren, in de richting van het Valleikanaal dat door de gehele Gelderse Vallei loopt.
    [c] De Van Steenbergenvijver (voorheen: Stroombergvijver) was één van de eerste grote waterbergingsvijver die na de WO II in Ede werden uitgegraven. Daar waar je het bruggetje passeert bevindt zich een betonnen rententiebekken, bedoeld om bij extreme regenval nog meer water tijdelijk te kunnen opvangen.

  • (6)= Marin

    De vestiging van MARIN (Maritime Research Institute Netherlands) in Ede is een zogenaamd 'scheepsbouwkundig proefstation'. De locatie aan de Marconistraat is gebouwd in de jaren '70 maakt sinds 1980 deel uit van MARIN’s bredere missie: het ontwikkelen van schonere, slimmere en veiligere schepen. Het is een van de grootste instituten ter wereld voor onderzoek naar hydrodynamica en maritieme technologie door middel van simulaties, modeltesten, ware-groottemetingen en training. Het gebouw is gebouwd in de zogenaamde brutalistische (met veel ruw beton) bouwstijl.

  • (7)= Woonwijk Rietkampen
    De Rietkampen is een ruim opgezette woonwijk in het westen van Ede, gebouwd vanaf het begin van de jaren 1990. De naam verwijst naar het oorspronkelijke agrarische gebied dat daar lag. De wijk is verdeeld in vier buurten: De Dreven, De Parken, De Singels en De States. Het herbergt mooie voorbeelden van land art (landschapskunst).
  • (8)= Hoogspanningsmast

    Ede is bezig een traject van hoogspanningsleidingen vanaf Ede-Noord tot Ede-Zuid ondergronds te brengen. We lopen hier langs de allerlaatste mast in Ede-Zuid. Over een paar jaar is die overbodig en zal dan verdwijnen.

  • (9)= Bedrijfsverzamelgebouw

    Het type bedrijfsgebouw dat in Nederland tegenwoordig het meest wordt gebouwd is een zogenaamd verzamelgebouw. Hier zitten meerdere bedrijven bij elkaar en daar delen ze voorzieningen met elkaar. Dit gebouw is een zeer oud voorbeeld, gebouwd volgens de principes van het brutalisme. Ik heb hier jarenlang zelf een nevenvestiging in gehad, van mijn bedrijf dat toen in Groningen zat.

  • (10)= Street art
    [a] In mei 2025 werden de wanden van de Keesomtrunnel via een speciaal street artfestival voorzien van nieuwe muurschilderingen. 

    [b] op de siolo's van het bedrijfe Riedel zijn zeer grote street artwerken aangebracht.
    [c] De wand van de Van Eeckerenflat is voorzien van een tientallen meters hoog airborne-kunstwerk. Helaas staat deze flat op de nominatie om afgebroken te worden. Tot die tijd er nog maar even genieten!

Diashow met ruim 65 foto's langs de door mij in juni 2025 gelopen route.


In de AH XL is een AH café. Hier hebben ze koffie en gebak en broodjes te koop.