In dit onderdeel aandacht voor onderwerpen die met de geschiedenis van de periode van de eerste wereldoorlog te maken hebben. De Eerste Wereldoorlog, ook de Wereldoorlog of de Grote Oorlog genoemd, was een wereldoorlog die in Europa begon op 28 juli 1914 en tot 11 november 1918 duurde. Alle grootmachten van de wereld waren bij deze oorlog betrokken en werden samengesteld in twee conflicterende allianties: de geallieerden (gecentreerd rond de Triple Entente van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Rusland) en de centralen (oorspronkelijk gecentreerd rond de Triple Alliantie van Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië). Nederland bleef neutraal in deze oorlog. Het speelde een kleine rol in de opvang van vluchtelingen uit België. Alle recente foto's (c) Allard Bijlsma.
Loopgraven Eder Heide
Op de heide vind je op twee plekken restanten van het Edese loopgravenstelsel. Het oudste stelsel in het gebied de Kreelse Kop is aangelegd in de Eerste Wereldoorlog. Het is gebaseerd op loopgraven zoals in België en Noord-Frankrijk in die tijd, ook geschikt voor langdurige huisvesting van militairen. De gangen waren ruim twee meter diep met veel bochten, inhammen en ondergrondse verblijfplaatsen. Om het hele gebied stond prikkeldraad. In de jaren twintig raakte dit loopgravenstelsel in verval. Edenaren sloopten houten onderdelen eruit om als brandhout te gebruiken. Het loopgravenstelsel is vrij toegankelijk.
'Nagebouwde' bomkraters | 2023
Belgisch vluchtelingenkamp
In 1914 werd België overlopen door zowel de troepen van de Duitsers aan de ene kant, als ook de Fransen en Engelsen (en later ook Amerikanen) aan de andere kant. Er ontstond op Belgisch grondgebied een loopgravenoorlog die ervoor zorgde dat veel mensen moesten vluchten. Een deel vluchtte naar het neutrale Nederland en kwam deels terecht in een groot kamp op de Eder Heide. Op een paar stukken van het fundament na, is daar niets meer van te zien. De ingang zat pal aan de Rijksweg (N224).
Vanwege het grote aantal moesten de vluchtelingen over Nederland verdeeld worden. Als snel moesten andere provincies vluchtelingen opnemen en deze weer verdelen over de verschillende gemeenten. De eerste onderhandelingen over de terugkeer van de 900.000 Belgische vluchtelingen begonnen al op 12 oktober 1914. In mei 1915 waren er nog 105.000 burgervluchtelingen in Nederland, een aantal dat de rest van de oorlog ongeveer constant bleef. Net als bij de militaire vluchtelingen begon eind 1918 de terugkeer van de laatste burgervluchtelingen naar België. In januari en februari 1919 keerden de laatste burgers terug.
Rechts: locatie van het vluchtelingenkamp, langs de N224, op de Eder Heide.
Alle kaarten: (c) opdendrieberg